radzi Kinga Kowalska -Duplaga -dr. n. med.

Sezon wiosenny to okres sprzyjający zachorowaniom na infekcje dróg oddechowych oraz częstszego występowania zakażeń wirusowych przewodu pokarmowego.

Szczególnie niebezpieczna u małych dzieci jest ostra biegunka, zwana często grypą jelitową.

Potocznie infekcje jelitowe przebiegające z biegunką określane są przez pacjentów mianem "grypy jelitowej", chociaż z grypą wywołaną wirusami grypy lub paragrypy nie mają nic wspólnego. Dominującymi czynnikami etiologicznymi wywołującymi ostrą biegunkę u dzieci są rotawirusy oraz adenowirusy i caliciwirusy.

Groźne wirusy a ostra biegunka u dzieci

Rotawirusy odpowiedzialne są za 50 do 70 proc. przypadków ostrej biegunki u dzieci do 2 r.ż. Zakażenie nimi rozprzestrzenia się poprzez kontakt bezpośredni, przez skażone ręce i naczynia, kropelkową oraz przez zainfekowaną wodę.

Zachorowanie na biegunkę rotawirusową często ma charakter epidemiczny, powodując zakażenia w skupiskach dzieci, np. żłobkach i przedszkolach. Zwykle ma ono ostry przebieg: objawy utrzymują się przez 3 do 8 dni i mogą doprowadzić do odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych i znacznego pogorszenia stanu ogólnego dziecka.

Drugim, ważnym czynnikiem etiologicznym ostrej biegunki u dzieci są adenowirusy. Objawy chorobowe dotyczą przewodu pokarmowego i jednocześnie układu oddechowego w postaci nieżytu nosa, zapalenia gardła czy zapalenia ucha.

Zakażenie caliciwirusami przebiega podobnie do infekcji rotawirusowej, chociaż nasilenie objawów jest zwykle mniejsze.

Obok ostrej biegunki, u chorych mogą występować krótkotrwałe wysypki.

 

Jak zapobiec odwodnieniu

Niezależnie od etiologii, w obrazie klinicznym wirusowego zakażenia przewodu pokarmowego dominują wymioty i biegunka, czasami z towarzyszącą gorączką i nieżytem ze strony dróg oddechowych. U części chorych obserwuje się brak łaknienia,
bóle lub wzdęcia brzucha.

Na skutek oddawania licznych wodnistych lub półpłynnych stolców oraz wymiotów o różnym natężeniu, dochodzi do odwodnienia i zaburzeń metabolicznych, które mogą wymagać hospitalizacji i nawadniania pozajelitowego.

Im młodsze dziecko lub starszy człowiek, tym większe jest narażenie na szybkie odwodnienie i związane z nim powikłania ostrej biegunki. U dzieci jest to spowodowane większą proporcją powierzchni ciała do objętości płynów ustrojowych i szybszym tempem przemian metabolicznych, a w obu tych grupach mniejszą rezerwą płynową.

Postępowanie w ostrej biegunce wirusowej u dzieci i dorosłych jest objawowe - nie ma leku, który by działał bezpośrednio na czynnik sprawczy zakażenia, natomiast należy dążyć do wyrównania zaistniałych niedoborów wodno-elektrolitowych i utrzymania prawidłowego stanu nawodnienia.

Podawanie doustnych płynów nawadniających to najbardziej fizjologiczna i bezpieczna droga nawadniania.
U wszystkich chorych, którzy są w dobrym stanie ogólnym i prezentują łagodne lub umiarkowane objawy odwodnienia, postępowaniem z wyboru powinno być nawadnianie drogą doustną w oparciu o tzw. doustne płyny nawadniające .

Należy je podać od pierwszej chwili wystąpienia objawów biegunkowych. Podajemy je często, małymi porcjami (w zależności od wieku dziecka: kroplomierzem, łyżeczką lub z kubeczka małymi łykami), gdyż minimalizuje to ryzyko wystąpienia wymiotów.
Warto też pamiętać, że chłodny płyn jest lepiej tolerowany i przed podaniem można go schłodzić w lodówce.

Należy pamiętać, że inne płyny (np.: soki owocowe, rosół z kury, coca-cola) mają wysoką osmolarność, dużą zawartość sacharozy i nie posiadają lub mają nieprawidłowe proporcje elektrolitów. Dlatego nie powinny być one stosowane do nawadniania pacjentów, zwłaszcza dzieci z ostrą biegunką.

Pamiętajmy, że w przypadku wymiotów lub ostrej biegunki u małych dzieci poniżej 6 r.ż, nie wolno stosować leków hamujących perystaltykę przewodu pokarmowego. Podanie leków typu Loperamid lub Stoperan nie zastępuje nawadniania! Dostępne leki tego typu są dopuszczone do stosowania u dzieci dopiero po 6 r.ż, ale i wówczas należy zachować daleko idącą ostrożność.

Próba nawadniania doustnego może czasami zakończyć się niepowodzeniem pomimo przestrzegania wszystkich reguł i zaleceń. Dzieje się tak, gdy u chorego występują na przykład bardzo uporczywe, nie ustępujące wymioty. Również ciężkie odwodnienie jest wskazaniem do rozpoczęcia nawadniania dożylnego.